Een bericht dat op 15 augustus 2014 verscheen in de Harlinger Courant

HARLINGEN – Tijdens de Tall Ships Races waren er veel Harlingers die zich afvroegen waar de schepen van de Harlinger chartervloot gebleven waren. HC deed navraag bij gemeente, schippers en organisatie. Dit leverde uiteenlopende reacties op. De schippers vonden het een prachtig evenement, al vonden sommigen het vervelend dat zij dat weekend niet welkom waren in de eigen thuishaven. Kanttekeningen hadden zij allemaal. Gemeente en organisatie zijn zich van geen kwaad bewust.

Tekst en foto’s: © Festina Lente, Gijs en Inge van Hesteren

Allereerst de gemeente Harlingen, die weliswaar niet de directe organisator was van de Tall Ships Races, maar wel een grote rol speelde als de grote aanjager. Burgemeester Roel Sluiter stelt in zijn mail aan de HC: “Het evenement was gericht op de Tall Ships, grote schepen die met de races naar vier verschillende steden meededen. Getracht is tijdens dit evenement ook andere schepen, zoals de bruine vloot en de zonneboten een plek te geven, maar de nadruk lag op de aan de wedstrijd deelnemende schepen. Vanaf het eerste moment heeft de stichting Harlingen Sail samen met de bruine vloot gekeken of zij ook plek konden krijgen in het evenement en op welke manier. Verschillende schippers van de bruine vloot gaven vanaf het begin of tijdens de maanden in aanloop aan dat zij al een groep geboekt hadden en dus geen rol behoefden. Zij zijn vanuit een andere haven gaan varen met hun eigen geboekte groep. De bruinevlootschepen die wel graag tijdens The Tall Ships Races een rol wilden, zijn meegenomen in het evenement. Gasten konden vervolgens via de stichting Harlingen Sail vaartochten boeken op deze schepen.”

Een duidelijk antwoord. Toch zijn er veel Harlingers die de vertrouwde vloot gemist hebben bij het Sail-schouwspel. We doen navraag bij iemand die kan spreken namens alle zeilschippers in Harlingen, Frans Kochx. Hij is vicevoorzitter van de VBZH, de Vereniging Bruine Zeilvaart Harlingen.

“Aan de ene kant vond ik de Tall Ships Races een prachtig mooi evenement. Aan de andere kant heb ik er gemengde gevoelens over, want als thuisvloot waren we zo goed als onzichtbaar. Wat sommigen hadden gehoopt: een visitekaartje afgeven, een stukje presentatie van onze schepen, daar is het niet van gekomen. Ik denk dat de eisen van de Sail Training International (STI) ermee te maken hebben gehad. Begrijpelijk dat zij als organisator van de races exclusiviteit verlangden in de presentatie. Omdat één van de voorwaarden een vrije plaats voor elk schip was, had de havendienst ook heel veel kade nodig. Op zich kan ik het niet zo erg vinden. Voor die ene keer in de zoveel jaar een beetje plaatsmaken, ach… Het komt ten goede aan de stad en dat is ook voor ons belangrijk.”

Mee aan tafel

In hoeverre was de VBZH betrokken bij de organisatie? Heeft de vereniging daar misschien de kans laten liggen op te komen voor de belangen van de Harlinger zeilschippers?

Kochx: “We hebben van het begin af aan mee aan tafel gezeten bij de organisatie van het evenement. Was ik zelf niet bij; dat zou kunnen leiden tot belangenverstrengeling, want ik was met de ‘Koh-i-Noor’ ingehuurd als dagtochtenschip door de organisatie. Er werden enorme aantallen bezoekers verwacht. Dit werd gestaafd door de ervaringen van bijvoorbeeld Sail Den Helder, wat eigenlijk lang zo’n indrukwekkend evenement niet was – maar daar zijn inderdaad 300.000 mensen geweest. Ja, in zo’n situatie kan je verkeersproblemen verwachten. Dan wordt het voor onze reguliere gasten ook heel moeilijk om op of af te stappen voor een zeilreis. Dat het achteraf minder druk was in Harlingen, dat konden we van tevoren niet weten. Het weer hielp niet mee en misschien was de reclame over het gebeuren toch niet optimaal, dat kan ik niet beoordelen.

De communicatie met ons liet een beetje te wensen over, vind ik. Oorspronkelijk was er sprake van dat er een schadeloosstelling zou komen, voor schippers die verplicht werden hun gasten in andere havens te laten inschepen. Toen puntje bij paaltje kwam wist niemand er meer van. Andere wethouder of wat dan ook. Tja, dan houdt het een beetje op. Even was er het plan dat we allemaal in Franeker zouden afmeren. Later bedachten we dat we dan op zaterdagmorgen allemaal door de Tjerk Hiddeszsluis zouden moeten. Met vijftig, zestig schepen door die sluis, dan ben je tien uur bezig, terwijl de bezoekers van Sail de brug nodig hadden. Nee, dat gaat niet.”

Leuk feestje

Dolf Siere, schipper van de tweemastklipper ‘Hoop op Welvaart’, vond het ‘een heel leuk feestje’. Hij is vanuit tijdelijke ligplaats Den Oever zelfs met zijn gezin heen en weer gereden naar zijn thuishaven, om een vleugje sfeer te proeven.

“Echt heel mooi, dit evenement. Wel dacht ik toen: waar is het misgegaan? Wie heeft bedacht dat wij maar beter weg konden zijn? Via, via kregen we te horen dat we dit weekend moesten verkassen. Ik heb erachteraan gebeld, naar VBZH en de Sail-organisatie, maar ik kwam niet veel verder. Onze passagiers en wij hebben extra kosten moeten maken om in Den Oever te kunnen wisselen, maar weet je wat, dacht ik, dit is een strijd die ik niet ga voeren. We gaan leuke dingen doen, waar we blij van worden. En dat hebben we gedaan. Maar het blijft voor mij een raadsel!”

Jaap Gomes, oud-bestuurslid van de VBZH en al decennia varend vanuit Harlingen, heeft ook kanttekeningen. “De reacties die ik hoor zijn heel verschillend. Sommige schippers winden zich er nog steeds heel erg over op. Ze voelen zich gepasseerd. Zelf denk ik dat het voor die ene keer best kon; voor de Henri Dunant maken we ook ruimte als het nodig is. Maar het had de TSRH-organisatie gesierd als ze iets meer hun best voor ons hadden gedaan. Havenruimte was er zeker in voldoende mate. In de Zuiderhaven was bijvoorbeeld plaats genoeg, maar goed, dat wisten we pas achteraf. Wat me meer steekt helaas: de goeden niet te na gesproken, een aantal mensen binnen de organisatie wekte sterk de indruk dat het fenomeen Harlinger Bruine vloot hen totaal niet boeide.

Van twee kanten is het blijven liggen. Wij hadden er misschien harder aan moeten trekken. Van onze vertegenwoordigers hoorden we er weinig over. Maar ja, vanaf het begin is ons verteld: ‘We vinden wel een plekje voor jullie’. Heel lang hebben we daarna gewacht. Er zouden ook voorstellen komen voor commerciële betrokkenheid bij het gebeuren. Het duurde echter zo lang dat de meesten hun plan al hadden getrokken.”

Hoge kosten

Als ingezetene van Harlingen heeft Gomes nog enkele opmerkingen over het evenement. “We hebben makkelijk praten. Het was een enorme organisatie en een heel mooi gebeuren. Een prachtig schouwspel. Ik heb gasten die speciaal een paar dagen eerder kwamen dan anders, om er maar bij te kunnen zijn. Echter, iedereen kan op zijn vingers natellen dat er tekorten zijn. De burger zal dat moeten betalen. Daar horen wij schippers ook bij. Er zijn al geluiden dat dit ook in 2018 moet plaatsvinden. Opnieuw zal dat veel kosten. Wil ik daar als burger dan opnieuw aan meebetalen? Nou, dan wil ik er als Harlinger bedrijf ook meer aan hebben.”

Verhuurders

Tineke Sassen, werkzaam bij verhuurkantoor Traditional Sailing Charter, over de plaatsruimte voor de thuisvloot: “Met ons als agentschap is na enkele op zich positieve gesprekken in de aanvangsfase niet meer overlegd. Het werd ons uiteindelijk gewoon medegedeeld: we mochten niet in Harlingen afmeren dat weekend. Er zou te weinig plaats zijn. Reeds verhuurde schepen moesten we omboeken naar Makkum en niet-verhuurde moesten zelf maar zien waar ze naartoe gingen. Dan zie ik tijdens Sail in de Zuiderhaven een paar schoeners en kotters, een groepje polyester jachten en verder leegte. Had best anders gekund.”

Historische Zeilvaart Harlingen denkt dat het genuanceerder ligt. Woordvoerster Marian Schokker: “Een jaar of wat voor het evenement zijn we er al van op de hoogte gebracht, dat er weinig ruimte beschikbaar was voor onze schepen. Goed, dit kunnen we begrijpen. Wie niet mee wilde varen tijdens de Tall Ships Races Harlingen moest inderdaad een ligplaats zoeken buiten de stad. De Havendienst zou hierbij assisteren en voor zover ik weet is dat ook gebeurd.

De schippers konden zich melden voor deelname via Sail-arrangementen. Een aantal van hen is daadwerkelijk geselecteerd. Het is jammer dat het nogal lang duurde voordat de verkoop van de arrangementen losging. Hierdoor hebben veel schippers eieren voor hun geld gekozen en hebben ze andere verhuur geregeld. Anderen hebben wél gewacht en uiteindelijk hebben van ons twee schepen goed gevaren tijdens Sail. Tja, natuurlijk zijn er verbeterpunten, maar het was een groot evenement, het was de eerste keer, dan kunnen er altijd dingen misgaan. Bovendien, we vonden het leuke dagen, goed voor de stad dat het is doorgegaan. Misschien dat we als thuisvloot in een editie 2018 wat meer zichtbaar willen zijn.”

Stichting Sail

Wisselende meningen dus. Waardering, maar ook kritische geluiden. Jan Reier Arends, voorzitter van de Stichting Harlingen Sail, wil er niet teveel over zeggen. “Heel vreemd, dat deze verhalen steeds weer de kop opsteken. Echt, vanaf het begin zijn de schippers van de bruine vloot en hun verhuurkantoren erbij betrokken geweest. De gemeenteraad had van tevoren al aangegeven dat dit een voorwaarde was. We hebben ons hieraan gehouden. Vervolgens kwamen er niet veel constructieve bijdragen van die kant. Volgens mij heeft Sail weinig geleefd onder de schippers. Als ze nu niet tevreden zijn hebben zij het vooral zelf laten liggen. Wat mij betreft sluiten we deze discussie.”

Tekst en foto’s: © Festina Lente, Gijs en Inge van Hesteren