Futurologie of science-fiction

In 2006 schreef ik voor intern gebruik een toekomstvisie voor Noordoost-Friesland en voor Kabel Noord, het bedrijf waarvoor ik werk als innovator. Al bladerend door de stapels rapporten in mijn archief wist mijn stagiair Wytse Pyt de Jager er de hand op te leggen. Hij was bezig met het bronnenonderzoek voor zijn afstudeeropdracht. Daardoor kwam het document ook weer op mijn bureau terecht.
“Noordoost-Friesland in 2012”, boeiende lectuur, vijf jaar later.

Grappig, maar niet verrassend; veel ontwikkelingen zijn verlopen zoals ik had verwacht. Ik noem er een paar. Esonstad, de Wâldwei en de A31 tussen Harlingen en Zurich zijn af. Landbouw en maakindustrie verliezen hun leidende economische positie. Toerisme wordt steeds belangrijker als aanjager van de werkgelegenheid. Jongeren verlaten nog steeds de regio; het aantal ouderen neemt toe.

In de kabel- en telecomsector hetzelfde beeld. De in 2006 al duidelijk merkbare concentratie heeft inderdaad plaatsgevonden. De KPN is de grootste van het land, daarnaast staan twee echt groot gegroeide kabelaars, aangevuld met een afnemend aantal kleintjes. Gebundelde diensten, ‘triple play’, hebben zich sectorbreed ontwikkeld tot een geheid commercieel succes. Supersnel breedband via de coaxkabel is doorgebroken. Kabel Noord is nog steeds onafhankelijk en een nutsbedrijf.

Futurologie

Erg profetisch dus, maar het was futurologie met een roze bril. Wie heeft de kredietcrisis zien aankomen? Wie verwachtte toen dat de vier Noordoostfriese gemeenten verder van een fusie af zouden staan dan ooit? Ook ik kon dergelijke ontwikkelingen beslist niet voorspellen. Ik vind het interessant om te zien, in welke valkuilen ik toen ben gevallen. Wie weet kan een ander daarmee zijn voordeel doen.

Heel Friesland is de laatste tijd opnieuw aan het nadenken over de toekomst van de provincie. Een greep uit de afgelopen paar weken: in Theater Romein de conferentie van ‘Grutsk’ over de toekomst van het ‘merk’ Fryslân, in WTC Expo het Grote Leefbaarheidsdebat, in Dok18 te Dokkum het Ondernemerscongres. Elke keer was men op zoek naar identiteit, visie, strategie. Soms realistisch – echt op z’n Fries dus – en soms met wat minder gevoel voor het haalbare.

De Dongeradeelse gemeenteraadsleden – de aandeelhouders van Kabel Noord – stegen deze week zelfs ver boven zichzelf uit. Normaal gesproken kijkt een raad niet verder in de toekomst dan één verkiezingsperiode van vier jaar. Afgelopen donderdag echter verzochten zij aan hun college van B en W om voor hun nutsbedrijf een toekomstvisie tot aan 2025 te ontwikkelen. Over futurologie gesproken – dat gaat meer op science fiction  lijken. Maar als het de raadleden behaagt, wil ik hen een handreiking doen.

Science-fiction

Over vijftien jaar ziet de wereld er heel anders uit, laat ik maar met het intrappen van een open deur beginnen. Eerst het slechte nieuws. Waarover wilt u horen? Over de dominante economische positie van China en India? De atoombom op Jeruzalem? De kredietcrisis van 2008, die nog tot in 2014 voortduurde? Het uiteenvallen van de Europese Unie? De niet te stuiten emigratiegolf van miljoenen Europeanen en Amerikanen naar welvarender delen van de wereld?

Misschien is het prettiger dat ik over het goede nieuws begin. Friesland heeft zich staande gehouden in deze woelige wereld, zoals meestal. De perifere ligging, de aangeboren saamhorigheid en de afkeer van bemoeienis van buiten hebben daarvoor gezorgd. Nog steeds zijn de weilanden groen, de lucht weids en het Wad grijs en zilt. De winters zijn koud of gematigd, de zomers nat of zonnig. De zeespiegel rijst en daalt. Sommige dingen blijven altijd hetzelfde, al staat de zeespiegel iets hoger en is de winter korter.

De Friezen

Temidden van deze zich traag voltrekkende geografische gebeurtenissen bewonen de Friezen hun uitgestrekte vlakke land. Zij hebben de bakens verzet. Vanuit Noordoost-Friesland, waar het ergens rond 2010 allemaal begon, heeft het nieuwe denken aan kracht gewonnen. Een breed scholingsoffensief is ingezet om de bevolking voor te bereiden op nieuwe vormen van werkgelegenheid. Daar is hard aan gewerkt. Het toerisme is sterk gegroeid, zo ook de sectoren ‘water’ en ‘duurzaamheid’. In de ICT-sector zijn duizenden banen geschapen. Chinezen en Indiërs gebruiken het goed opgeleide en productieve arbeidspotentieel om hun moeilijke klussen te outsourcen.

Neem ook de sector wonen, zorg en welzijn; daarin is heel veel veranderd. Het Noorden is voor vele Nederlanders de plek geworden waar zij de oude dag komen doorbrengen. De ‘Friezen om útens’ keren na hun pensioen terug en westerlingen vinden hier een betaalbare en vooral rustige plek voor hun seniorenhobby’s.

Friesland is intussen herverdeeld over vier gemeenten, die met elkaar het provinciebestuur hebben overgenomen. Deze nieuwe bestuursvorm zorgde ervoor dat de bovengenoemde koerswijzigingen volop zijn ondersteund. De Friezen houden erg van samenwerken, soms weten ze alleen niet waar te beginnen. Volop en van harte grepen zij de laatste vijftien jaar de kansen die er lagen. Daarbij hebben de plaatselijke overheden een onvervangbare rol gespeeld.

2025

Nog altijd een tikje perifeer en vooral ook nog steeds ietwat eigenwijs, zocht Fryslân zijn eigen weg door de turbulente ontwikkelingen van het eerste kwart van de 21ste eeuw. Sadder en wiser, zeggen de Engelsen, maar de Friezen voegen daaraan toe: "It koe minder".

De aanleiding tot het schrijven van dit verhaaltje was een artikel in de Leeuwarder Courant van 7 februari over de raadsbehandeling van het advies van B & W om Kabel Noord niet te verkopen.