“Als men in de Gouden Eeuw SMART-kriteria had gebruikt bij het beoordelen van bouwplannen voor VOC-schepen, dan was er nooit een gebouwd en hadden we zelfs nog niet eens het stoomschip uitgevonden”. Dat zei Friese gedeputeerde Tineke Schokker afgelopen dinsdag, tijdens het symposium Omkeer 2.0. in Bilgaard.
“SMART”, dat is volgens Wikipedia “managementjargon voor het eenvoudig en eenduidig opstellen en controleren van doelstellingen”. De doelen moeten bijvoorbeeld haalbaar zijn en acceptabel. “Allemaal goed en wel”, aldus Schokker, die op dat moment sterk steeg in mijn waardering, “Maar als je overtuigd bent van je alternatieve toekomstvisie, dan wéét je niet zeker dat het haalbaar is of dat het voor eenieder acceptabel is. We moeten gewoon met ons allen onze nek durven uit te steken, overheid, gezondheidszorg, deskundigen! Hou vol, blijf rustig en houd elkaar een spiegel voor!”
Deze peptalk was wel nodig die middag, want velen waren ervan overtuigd dat het in de zorgsector nooit meer beter zou worden dan nu. Regelgeving is niet meer dan ‘gestold wantrouwen’ en zou alleen maar toenemen, budgetten in de zorg zouden verder krimpen, Den Haag gaat zich alleen nog maar méér bemoeien met de werkvloer. Daarom, aldus Johan Lettink van de Raad van Bestuur van Zorgroep Noorderbreedte: “Omkeer 2.0 is niets meer dan één grote zorgontmoedigingsoperatie.”
Omkeer 2.0, voor een juist begrip van het bovenstaande, is één van de tien transitieprojecten die voortkomt uit Zorg voor Beter, een initiatief van het ministerie van VWS. Meer over Omkeer 2.0 op http://www.zorgvoorbeter.nl/onderwerpen/over/innovatie-in-de-care/tien-transitie-experimenten/omkeer-20-met-zorg-verbonden-in-stad-en-dorp/
Het grote probleem volgens mij is de grote culturele omslag die zich in de historie van Noordwest-Europa heeft voorgedaan. Wanneer het zijn beslag kreeg weet ik niet, maar deze samenleving is al jaren geobsedeerd door zekerheid, veiligheid en risicovermijding. Het Germaanstalige, protestantse deel van Europa en Nederland in het bijzonder worden bewoond door angstige mensen. Ja, we zijn bang, voor de boze buitenwereld, ziekte, dood, verantwoordelijkheid, ongeluk, oorlog. Daarom willen we ons verzekeren, besluiten vermijden, willen we verantwoordelijkheid afschuiven naar overheden. Die willen dan weer alles controleren.
Wat is er toch gebeurd met die Germanen, Kelten, Vikingen? Dobbelen, bier drinken, plunderen, veroveren, dat was wat onze voorouders een paar duizend jaar geleden bezighield.
Misschien nog maar vijftig jaar geleden waren wij Nederlanders misschien een braaf volk, maar zeker geen bang volk. Nu is het andersom: Nederlanders zijn lang niet zo braaf meer, maar wel erge angsthazen geworden. Vreemd toch, hoe in anderhalf, twee generaties een wereldbeeld kan kantelen.
Maar dat kan dus wéér gebeuren! Margot Brouns, Lector aan de Noordelijke Hogeschool, ziet dat ook. Het versteende wereldbeeld van Nederland en van de zorgsector in het bijzonder kan opnieuw omslaan: “Tak! Ineens kantelt de manier waarop we tegen dingen aankijken! Dáárom kan een experiment als Omkeer 2.0 zo belangrijk zijn!”.
Nou, zeg dat wel. Ook ik ben betrokken bij Omkeer 2.0, als technisch uitvoerder van de beeldcommunicatie in een mantelzorgproject. Vanzelf gaat het allemaal niet. De techniek is weerbarstig, het toepassen ook. Maar…. als je niet ergens begint, als je je nek daarbij niet uitsteekt, dan kom je nooit ergens.