“Hij is mooi!”, zei mijn broer Marnix, toen ik hem de advertentie op Marktplaats doorstuurde. “De prijs valt mee, het zitje zou iets professioneler mogen. Maar kopen!”
Het ging over een Yamaha XS650 “caféracer” uit 1978. Hans Peter van Phoenix AZ Motoren uit het Brabantse Best had hem te koop staan. We zijn er een kijkje gaan nemen, dat weekend in april 2010. Ach, er zijn wel meer zaken die professioneler hadden gekund, maar het totaalplaatje was toch zo leuk, dat we hem hebben ingeladen.
 |
| Yamaha XS650 racer, Gijs en Hans Peter van Phoenix AZ Motoren uit Best |
Natuurlijk heb ik een proefritje gemaakt. De Yam klonk precies als een Engelse twin.In de jaren zeventig heb ik er een paar bereden: een 500 cc Matchless G9, een 650 cc BSA Lightning, af en toe de 650 Bonneville van mijn broer. Grappig, de Yamaha XS klonk niet alleen precies zo, hij trilde ook net zo ontaard.
Koper en verkoper werden het snel eens. Dat was de geboorte van een nieuw project: de Yamaha XS650 voor historische racedemo’s. Hij moest rijklaar zijn in juni. De machine past goed in de nieuwe formule van SAM Motorsport (www.sammotorsport.nl): maximaal 750 cc en bouwjaar vóór 1985. En bij circuitfeestjes als de Bikers’ Classics zou het ook leuk moeten zijn.
Ik schreef over de aankoop op mijn weblog en ik kreeg direct commentaar. Iemand zei: “Ik heb dat caféracen nooit zo begrepen. Na een paar stops ben je toch te dronken om verder te rijden?”
“Nou,” zei ik, “De Engelsen hebben het caféracen uitgevonden. Dan weet je het wel, qua café, alcohol en dan toch rijden.”
Wijlen Maarten Siffels vroeg mij via Twitter hoe dat zat: “Voorzover ik weet zijn deze blokken toch vooral in de zijspancross gebruikt, niet voor wegracers. Hoe historisch wil je zijn?”
Zijspancross was inderdaad het eerste dat ook bij mij opkwam. Hans Peter hielp me uit de droom. “Deze motoren zijn ontworpen in de jaren zestig, als antwoord op de paralleltwins van de engelse motorindustrie. Aan het eind van de zestiger jaren werden ze vaak ingezet bij wegraces. Al stammen sommige exemplaren van begin jaren tachtig, ze zijn ook heden ten dage volledig toegelaten in de formules van wedstrijdseries als het Open Belgisch Kampioenschap voor klassiekers, omdat hun design stamt van vóór 1971. De datum van afgifte van een eventueel kentekenbewijs doet niet ter zake.
Voor de zijspancross is een heel ander soort tuning van belang dan voor het wegracen. Het gaat bij het laatste vooral om top end power. Aan de hoeveelheid opvoerspul dat daartoe beschikbaar is zie je al dat wegracen geen wezensvreemde toepassing is van deze motoren.”
 |
| Verkocht! |
Het eerste waar ik achter kwam bij de proefritten: de voetsteunen zaten veel te hoog; Hans Peter had hem voor zichzelf gebouwd en hij is niet zo’n grote man. Eén keer had hij er echt mee geracet, in het Belgische Open Kampioenschap voor klassieke motoren. “Het ging mij veel te hard daar”, zei hij me. Dat kan kloppen, want het gaat daar om het ‘echie’. Heel veel Engelsen doen mee in die Belgische competitie. Voor die mannen geldt: “De dood of de gladiolen”. Als je rondloopt in het rennerskwartier, zie je overal kromme middelbare en oude mannetjes die mank lopen.
Ik was van plan om de boel eerst eens deels te demonteren. Schoonmaken (hogedrukspuit en ontvetter), fatsoeneren, paar dingetjes vervangen. Zwaardere voorvorkveren, lagere voetsteunen, verlichting demonteren, racenummerplaten, nieuwe koppelingsplaten en zwaardere koppelingsveren, her en der wat pakkingen, raceborging en olielekbak (verplicht bij klassieke racers). Startmotor gaat eraf, ander zitje misschien. Het schakelpatroon zou ik gaan omdraaien (1 omhoog, overige versnellingen naar beneden). Wat je eenmaal gewend bent moet je niet willen veranderen. Voorf je het weet schakel je ineens terug naar drie in plaats van omhoog naar vijf.
Wel grappig, begin jaren zeventig vonden we zo’n XS een imitatie-Triumph, met zijn parallelle tweecilinderblok. Op een Japanner wilden we niet dood gezien worden. Nu kijken we er anders tegenaan. Een snelle Triumph is tegenwoordig een onbetaalbare klassieker en gaat vaak stuk als je er erg hard mee rijdt. Zo’n Yamaha heb ik daarentegen voor een heel redelijk bedrag op kunnen pikken en ik hoop dat ie langer heel blijft. Daar heb ik wel vertrouwen in. De XS was de eerste viertakt die door Yamaha werd gebouwd. De ingenieurs namen het zekere voor het onzekere. Ze voerden alles extra zwaar uit, vandaar dat deze motorblokken zonder veel problemen gruwelijk konden worden opgevoerd. Honderd PK’s uit 1000 cc als het moest, in plaats van de standaard 50 krukaspaarden. Dat opvoeren laat ik even dit jaar. Als het bevalt, dan misschien volgend jaar een volgende stap.
Foto’s: Inge van Hesteren
Wordt vervolgd in:
Racen_naar_het_cafe
Hobbelen_in_Vlagtwedde
Dit verhaal is in iets andere vorm gepubliceerd in het decembernummer (2010) van het motormaandblad ‘Kicxstart’. www.kicxstart.nl en in het voorjaarsnummer (2011) van het ledenmagazine “Twin 653” van de XS-650-Klub Nederland, www.xs650.nl.