SINT-MAARTEN – De uit het vlakbij Harlingen gelegen terpdorp Wijnaldum afkomstige Peer Neleman bevond zich op Sint Maarten, precies op de dag dat de tropische orkaan Irma zich op het eiland stortte. Eigenlijk al gepensioneerd was hij er tijdelijk werkzaam als medisch specialist. Tijdens het hoogtepunt van de storm verschanste hij zich in de badkuip. Na het passeren van de hurricane deed hij goed werk in het lokale ziekenhuis. Op straat beleefde hij tussendoor angstige momenten. En hij vraagt zich af hoe het verder moet.

Op de tijdlijn van zijn Facebookaccount bracht Neleman van tijd tot tijd verslag uit van zijn lotgevallen. Met sommige van zijn opmerkingen riep hij nieuwe vragen op. Het contact met Sint Maarten is nog steeds moeilijk, maar met behulp van Messenger wist hij zijn met antwoorden en aanvullingen te komen.

“Eerst even mijn ervaringen als hurricane-virgin. Ik kwam hier met de KLM aan, zo’n acht uur voor de aankomst van de destructieve dame. Mijn appartement is een grotendeels uit gewapend beton opgetrokken bungalow, halverwege de zuidflank van een berghelling. Het bleek er volledig donker door raambarricades. Het was stikwarm door het uitvallen van de stroom en daarmee de airco, en sterk geurend. Ook de koelkast en de vriezer deden het niet. Ik belde – dat kon toen nog – met de verantwoordelijke dame in het Sint Maarten Medical Center. Zij adviseerde mij gedurende de orkaan een kamer te boeken in een robuust hotel als Simpson Bay. Zo gezegd, zo gedaan. Eenmaal daar bleek dat er aanzienlijk meer mensen op dat idee waren gekomen. Er stonden meer dan honderd mensen bij de receptie – en niet alleen bij dit hotel.

Terwijl ik, druk communicerend, in deze eindeloze rij stond werd ik aangesproken door een orkaan-routinier. Hij vroeg me of hij goed begrepen had dat ik de beschikking had over een bungalow op een berg. Nou, dan zou ik beter daar de orkaan kunnen afwachten, want hier in Simpson Bay hebben we te maken met zowel de orkaan als de oceaan. Dit bleek profetisch te zijn. Inderdaad zat ik enkele uren later moederziel alleen in mijn gebarricadeerde cabin in Maria’s Fancy. Halverweg de nacht barstte daar de orkaan los.

Badkuip

Wat er toen gebeurde is bizar en angstwekkend, zelfs nu nog, als ik eraan terugdenk. Mijn cabin was solide en stond op een ouroud stuk graniet, maar het geheel schudde als een rietstengeltje. Het geluid klonk als alle duivels uit de hel, waarbij gaandeweg steeds meer grote voorwerpen met kracht tegen mijn muren opvlogen. Naar later bleek volledige airco’s, auto’s en delen van huizen. Tot slot volgde het volledige dak van een grote villa boven mij. Inmiddels had ik het mij volgens voorschrift gemakkelijk gemaakt in de badkuip, met wat kussens en een deken.

Met een geweldige crash reeg een telefoonpaal twee auto’s aan elkaar. Bijna nog angstwekkender was vervolgens de volledige, naar mijn gevoel langdurige stilte van het ‘oog’. Ik waagde het om naar buiten te kijken en zag het kolkend rondtollen van de wolken, de bizarre chaos buiten. En dat in vrijwel volledige stilte.
Even later zette Irma weer in. In mijn geval nog heftiger, want de wind was nu 180 graden gedraaid. Bij het eerste deel van Irma had ik de berg nog in de rug gehad; nu kwam ze voluit, direct vanaf de oceaan. Ik had het gevoel dat ik als een zwaluwnest finaal van de rots zou worden geblazen, zo boosaardig, onafgebroken rukkerig en vastbesloten klonk deze wind.
Om negen uur leek het ergste achter de rug en durfde ik uit de badkuip te klimmen, waarin ik op mijn iPad de film Raiders of the Galaxy had zitten kijken. Een nogal tam gebeuren ten opzichte van de gebeurtenissen buiten. Irma was, voor Sint Maarten tenminste, uitgeraasd.

Onherkenbaar

Wat er vervolgens gebeurde vond ik eigenlijk nog meer bizar en feitelijk verontrustender dan Irma.
Nog geen tien minuten na het afnemen van de storm begon het plunderen. Nee, geen levensmiddelen, maar een luxewinkel op de Boardwalk, met Gucci-tassen en dergelijke. Even later werd de iStore van alle Apple apparatuur ontdaan. Overal op de straat mensen met flatscreen-TV’s en audio-apparatuur. Let wel, als eerste reflex nadat je een natuurramp van deze omvang hebt overleefd!
Voedselvoorziening is een prioriteit na zo’n ramp natuurlijk. De grote supermarkt vlak bij mij, die Irma voortreffelijk had weerstaan, werd met een uit het havengebied ontvreemde bulldozer geramd en opengebroken en vervolgens volledig uitgeroofd. Het hele parkeerterrein stond vol, en werkelijk heus niet alleen met shabby tweedehandsjes. Ook vierwielaangedreven redneckcars. De politie van Sint Maarten was ofwel zelf getroffen door de orkaan, of had het te druk met andere zaken. Er heerste volledige anarchie en men liet zich ook bendegewijs volledig gaan. De bevolking, die ik had leren liefhebben, was in één klap voor mij onherkenbaar, en vice versa.

Ik moest het ziekenhuis zien te bereiken met een auto zonder voorruit, volledig doorweekt. De auto deed het in elk geval. Terwijl ik stapvoets reed vanwege een overstroming van de weg tot boven de wielen onmoette ik zo’n struinende groep. Voordat ik door had wat gebeurde gooide een lange vent zich buikelings op mijn motorkap en graaide geroutineerd de passagiersstoel af naar buit. Hij was alweer onverrichterzake verdwenen vóór ik besefte wat er gebeurde. Er werd veel en hard naar mijn bleekgezicht geroepen, en één keer verstond ik duidelijk: “privileged white pig” (geprivilegieerd blank varken, red.). Dat voelt niet fijn en staat volledig haaks op wat ik eerder ervaren heb met de locals.

Maximale drukte

In het ziekenhuis heerst een volledige, maximale drukte, maar geen chaos. Men werkt systematisch en proactief aan die enorme toevloed van diverse ernstige verwondingen in de wacht-area – buiten, voor de poort, onder een afdak, als haringen in een tonnetje, liggend, zittend en staand.
Er is een realistische en effectieve triage (inschatting van de aard van de verwondingen en toedeling van de patiënten aan de juiste afdelingen, red.). Iedereen doet mee, ongeacht van welk specialisme: door alle dokters worden er meters hechtingen gelegd, tetanusprikken uitgedeeld, röntgenfoto’s gemaakt, enzovoort. Wonderlijk genoeg is er altijd plaats voor een grap, een schaterlach of een vriendelijk woord.

Pas als ik in het donker probeer terug te rijden, zonder voorruit, wordt het werkelijk eng: echte bendes, met vijandige, bozige gezichten langs de straat. Ineens een zevental mannen die tegelijk op mijn gezicht wijzen. Een hotel dat op ongeregelde wijze door een dergelijke groep wordt ontdaan van zijn bedden. Ik keer om en slaap in het ziekenhuis.

Een dag later herneemt in het ziekenhuis alles weer zijn gewone gang, met name in de poliklinieken. Het gebouw heeft ernstige ernstige schade opgelopen, waardoor een aantal belangrijke afdelingen, zoals de dialyse, voorlopig gesloten blijven. Het dak staat gedeeltelijk op instorten, zodat we dolblij waren dat Jose – de volgende hurricane – een andere koers nam. Wij krijgen erg veel en substantiële hulp uit Nederland, met name van het UMCG in Groningen en Ny Smellinge uit Drachten. Oud-collega’s waren een spontane inzamelijksactie gestart voor medische materialen en apparatuur. Onvoorstelbaar snel en adequaat.

Drama

Koning Willem is op het eiland geweest, maar het socio-economische drama voltrekt zich niettemin onstuitbaar: geen water, geen stroom, geen kookmogelijkheden voor de meesten. Nergens is voedsel of zelfs maar flessenwater te koop. De regering organiseert uitdelingen, gesteund door onze mariniers. Zeventig procent van de bevolking is volgens recente ramingen min of meer dakloos. Maandenlang geen dagelijkse cruiseschepen meer. De inkomsten – voor 90 % afkomstig uit het toerisme – stagneren voor vele maanden.

Voedsel is op dit moment het item. De curfew (straatverbod, red.) is voorlopig opgeheven tot 15.00 uur, dus chaos op de spaarzame wegen. Er is geen brandstof en Mad Maxtaferelen spelen zich af. Veel verwondingen door gevechten met machetes momenteel. Er broeit nog heel wat, vooral bij de talrijke have-not’s.

Ik werk hier al sinds begin juli. Mijn opvolger heeft inmiddels om begrijpelijke redenen afgezegd. Ik zit hier nog even, want ik laat ze onder geen voorwaarde in de steek. Wellicht wordt het november voordat ik naar Nederland terugkeer.

Ik zie niet in hoe dit te reparereren valt of hoe een gigantisch secundair menselijk drama nog te voorkomen valt, tenzij een heleboel landen ruimhartig schenken. Hoewel: Haiti heeft laten zien dat zelfs dat geen garanties biedt. Het ergste treft mij daarbij de momentane demoralisering van een in principe vriendelijke bevolking. Als dat maar goed komt. Vandaar de verzuchting waarmee ik dit verhaal begon: hoe gaat dit aflopen?”

Inzamelingsactie

Lia’s echtgenote Lia Pieterse bericht:

“Dat Facebook heel goed kan werken heb ik in de afgelopen dagen gemerkt. Al snel na de eerste berichten over de ramp benaderden verschillende oudcollega’s van Peer mij. Wat zouden ze kunnen doen? Hoe kunnen we hem bereiken? We willen aan de slag voor het ziekenhuis!

Het is geweldig om te ervaren hoe een groep dokters bij elkaar is gekomen. Vanuit verschillende ziekenhuizen verzamelen zij de nodige materialen voor Peer en zijn collega’s. Zijn wensenlijstje begon met duizend vaccinaties voor tetanus en een echoapparaat; snel! Daarna volgden meer verzoeken. De meeste lijstjes zijn inmiddels afgevinkt en nog dit weekend gaat het eerste transport met defensie mee naar Sint Maarten.

Het is een begin, het lenigen van de eerste nood. Maar morgen is er een nieuwe dag en het ziekenhuis moet blijven draaien. Voor de lange termijn is een inzamelingsactie gestart, speciaal voor het ziekenhuis van Peer. Donaties voor deze helden op Sint Maarten: via www. donderactie.nl.”

 

(GvH)