Ter gelegenheid van Dodenherdenking 2020, een gedenkwaardig jaar.
Mijn moeder Els Borgen (geboren 1923) was eind jaren dertig naar Nederland gekomen. Ze zou daar haar HBS-opleiding voltooien, in de kost bij familie in Nunspeet. Haar vader en moeder en jongste broertje woonden nog in Nederlands-Indië.
Pas in 1947 zou het gezin weer herenigd worden. Haar ouders beleefden zware oorlogsjaren in interneringskampen. Mijn opa was gedwongen tot dwangarbeid aan de beruchte Burmaspoorweg. Mijn moeder, nog een jong meisje eigenlijk, moest het zelf maar uitzoeken in het bezette Nederland. In 2011 ondervroeg ik haar urenlang over die periode. Ik stelde er een e-boekje over samen: ‘Onvergetelijke jaren’, nog steeds verkrijgbaar via Amazon. Hieronder één van de verhalen die ze me vertelde. Lees verder Onder mijn korset een pistool→
Na het publiceren van een e-book volgt het echte werk: het boek moet onder de aandacht van het publiek gebracht worden. De Nederlandse kunsthistorica Liesbeth Heenk geeft goede raad in haar uitstekende, op Amazon.com gepubliceerde boek ‘Geld verdienen met e-books op Amazon’. Sociale media, recensiewebsites en een auteurspagina zijn de middelen die het meest voor de hand liggen. Amazon zelf doet ook zijn best. Rankings en reviews zijn openbaar toegankelijk. Internationaal, in de pakweg 250 landen waarin mijn eerste e-book ‘Onvergetelijke Jaren’ is gepubliceerd, halen we de 411 duizendste plaats of daaromtrent. Nou ja, er zijn dan ook miljoenen concurrerende e-boeken. Mooier nieuws is dat ons boek (even) op nummer 9 stond in de Nederlandstalige bestsellerlijst van Amazon.
Kijk, zo gaan we meters maken. Alleen al het woord ‘bestseller’. Erg blij ben ik met de customer review van Patricia Meulenberg, die op Amazon schreef: “Impressive story, written down by her son, of a strong young woman, who learned to survive during the war coming from her own little paradise in Java, Indonesia to the cold Dutch environment. Her thoughts of having no right to exist, reminds me of the story of my Jewish husband, as a child of survivors of WOII. After years Els rediscovered herself in her new self confidence.”
Aan degenen die zich door deze review hebben laten aansporen het e-book ‘Onvergetelijke jaren’ aan te schaffen vraag ik van harte om hun mening over het verhaal toe te voegen aan de klantenreviews op Amazon!
Zoals Patricia Meulenberg het beschreef was het inderdaad. Zonder aanleiding was daar eensklaps het epifanische moment, waarop mijn moeder Els haar eigenwaarde terugvond. Het centrale thema van deze biografie. In mijn moeders woorden: “Achter het Concertgebouw was een klein sigarenzaakje. Ik was door mijn lucifers heen. Mijn haar zat verschrikkelijk, ik had geen geld voor de kapper. Ik ging er naar binnen, met mijn rode hoofddoek en vroeg heel bedeesd: ‘Hebt u misschien een lucifertje voor mij?’ De charmerende sigarenman antwoordde: ‘Wie kan zo’n lief meisje nu iets weigeren?’
Ik wist niet wat ik hoorde. Het was een keerpunt in mijn leven. Buiten ging ik voor het raam van de etalage staan en ik zei tegen mijn spiegelbeeld: ‘Els, nú is het afgelopen. Nú ga je laten zien wat je waard bent!’ En dat is wat ik de rest van mijn leven heb gedaan.”
O jazeker, dat is wat zij gedaan heeft. Intussen ben ik begonnen aan het vervolg van ‘Onvergetelijke jaren’, waaruit opnieuw zal blijken, hoe geestkracht een mensenbestaan kan sturen. Werktitel: ‘Vijftig dagen’.
Gisteren voerde ik een eigenaardig gesprek met een Amerikaanse dame van de IRS (de belastingdienst van de Verenigde Staten). Een mevrouw die probeerde zoveel mogelijk te klinken als een computer. Het liep goed af. Ze wees ons een belastingnummer toe voor het publiceren van e-books op Amazon. Het eerste boek is deze week uitgekomen. Het gaat over de jonge jaren van mijn moeder, Els van Hesteren. Een zeer persoonlijke terugblik op de vormende jaren van een pubermeisje. Zij groeide op in het Nederlands-Indië van de jaren dertig , maar belandde kort voor de Tweede Wereldoorlog in het kille Nederland.
Wat vooraf ging
In het jaar 2011 ondervroeg ik mijn moeder over haar jeugdjaren. 87 Jaar oud was ze inmiddels en mijn vader, haar echtgenoot, was nog maar net overleden. Hoe vaak had ze mijn broer Marnix en mij niet verteld over die prachtige tijd in Nederlands Indië en over de vreselijke oorlogsjaren in Nederland die daarop waren gevolgd? Al van kleins af aan hoorden we over Tempo Doeloe, de baboe’s, kokkie en de geborgenheid die een jong meisje moet hebben gevoeld bij dit leven waaraan nooit een einde scheen te komen. En we rilden bij de verhalen over de kilheid die zij had ervaren in het bezette Nederland en het werk dat zij voor het Verzet had gedaan.
Te hooi en te gras hadden we ons een beeld gevormd van de jeugd van onze moeder. Nooit echter hadden we dit als een consistent, min of meer chronologisch verhaal te horen gekregen. Dat er nu toch een samenhangend relaas is ontstaan vond zijn oorsprong in een stukje tekst, ‘Onvergetelijke Jaren’, in het e-boek weergeven onder ‘Deel 1’. Zij schreef het in haar eigen vlotte schrijfstijl. Dat was de aanleiding waarom ik, tijdens mijn wekelijkse bezoeken aan haar flatje in Amsterdam-Slotervaart, bij haar aan de keukentafel ben gaan zitten met een notitieblok. “Vertel het nu eens in de juiste volgorde, Mam! Hoe zat dat nu precies, met die zwerfjaren tijdens de oorlog, hoe heb je die Schotse George leren kennen, hoe komt het dat je nooit een academische studie hebt kunnen doen?”