Nikki Foltýnová: ‘Zeilen doe je niet op de klok. Hier leef je bij het moment.’ (Foto’s: Gijs van Hesteren)
Waddenzee trekt internationaal personeel
HARLINGEN – Er komt heel veel internationaal personeel af op de historische zeilschepen die met passagiers varen in de Waddenzee. Ligt het aan het eigenzinnige Nederland, aan de schilderachtige stad Harlingen of aan de karakteristieke zeilvloot? Misschien laten Zwitsers, Polen, Tsjechen en Amerikaanse Belgen zich inderdaad inspireren door de romantische, zoutwaterzeilende vrachtschepen. Het fenomeen ‘bruine vloot’ is tamelijk uniek in de wereld. Alleen al vanuit Harlingen vertrekken wekelijks meer dan zeventig schepen met betalende gasten naar zee. Alleen in Nederland kom je commerciële zeilvaart tegen op deze schaal. Lees verder Zeilmaten uit verre landen→
WEST-TERSCHELLING – Verscheidene overheidsinstanties bundelden eind juni hun krachten voor een uitgebreide controle in de haven van Terschelling. In het kader van een thema-actie maakte wandelende reglementen-encyclopedie Thom Bijkersma van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) een ronde langs de rijendik aangemeerde slaapschepen. In totaal bezochten de inspecteurs tien historische zeilende hotelschepen en twee recreatieschepen.
Schipper-eigenaar Erik van Aken van het ‘Wapen fan Fryslân’ staat er ontspannen bij, informeel gekleed in spijkerbroek en T-shirt. ‘Nee hoor, voor zo’n inspectie ben ik niet bang. Veiligheid hoort erbij. Er waren toch wel enkele verrassingen, De inspecteur van ILT vond wat kleine dingetjes die ik makkelijk kan verhelpen.’ Lees verder Thema-onderzoek ILT naar zeilende passagiersschepen→
HARLINGEN – Wedstrijdzeilen met traditionele schepen op het Wad: aan de ene kant zo weinig mogelijk geregel en gezeur, aan de andere kant een duidelijk en gemeenschappelijk overeengekomen reglement. Goed zeemanschap en een beetje doorzettingsvermogen vullen het aan. Deze voorwaarden maken de jaarlijkse Nationale Waddenrace tot een succes. Niet voor het eerst sleept Joost Martijn met zijn eenmasttjalk ‘Overwinning’ de eerste plaats in de wacht. De Harlinger Courant zeilt mee, aan boord van één van de deelnemende schepen.
Het reglement van de wedstrijd stelt dat de deelnemers in willekeurige volgorde de vijf Waddenhavens Den Oever, Oudeschild (Texel), Oost-Vlieland en West-Terschelling moeten aandoen. Zeilend natuurlijk, behalve in de havens zelf – daar gaat de motor aan. Zodra een loper een selfie heeft genomen van een codewoord bij het havenkantoor gaat de reis verder. Ook dit jaar leidt het tot spannende taferelen in krappe haventjes. De meeste deelnemers finishen al in de nanacht van zondag de 5e november, met vaartijden tussen de vijftien en twintig uur. Alleen de laatste in de rangschikking, de Kaat Mossel, arriveert pas in de vroege zondagmiddag.
De Waddenrace heeft een nieuwe voorzitter, Remco Visser. Vrijdagavond, tijdens het palaver in het gebouw van de Koninklijke Nederlandse Reddings Maatschappij KNRM, zegt hij over zijn nieuwe rol: “Al jaren neem ik met heel veel plezier deel aan de wedstrijd. Zo doe ik iets terug. Leuke deelnemers die weten waar ze mee bezig zijn, een ontspannen sfeer, zo min mogelijk regels, dat kenmerkt de Waddenrace.”
Zeekano
Zaterdagochtend al vroeg scheept de Harlinger Courant zich in op Vissers’ keenaak (of leunder) ‘Alida’, het laatst overgebleven exemplaar van dit scheeptype. De ‘Alida’ is met zijn 32 bij 5,10 meter een lange, flexibele zeekano met heel weinig diepgang. Remco Visser: “Met dit schip zeilen we vaak in één streep naar ons doel. De diepgang is normaal gesproken 85 centimeter.”
Een groot deel van de bemanning komt van het skûtsje ‘Engelina Smeltekop’, dit jaar IFKS-kampioen in de klasse a-klein. Een ontspannen, maar ter zake kundig gezelschap. Tijdens het ochtengloren staat er een lopende zuid-zuidoostenwind. Alle schepen zetten zeil in de voorhaven van Harlingen. Eenmaal buiten de pieren stuurt Visser de ‘Alida’ op een aandewindse koers, richting Den Oever en Oudeschild. Met het opkomende tij is het varen over de ondieptes van Molenrak en Zachtebed voor niemand een probleem. Al snel blijkt dat de eenmasttjalken en -klippers scherper aan de wind zeilen. De meesten maken een slag naar Den Oever. Alleen de de imposante tweemastklipper ‘Dageraad’ en de ‘Alida’ kiezen voor Oudeschild als eerste haven. “We komen zowat tot Oudeschild als we deze slag voortzetten”, stelt Visser. “Dan kunnen we net zo goed even naar binnen gaan”.
Hectische rondedans
Kort voor de ‘Dageraad’ arriveert de ‘Alida’ bij Oudeschild. Loper Sander Hasper springt aan wal en rent naar het havenkantoor. Tijdens het keren van de keenaak komt de ‘Dageraad’ binnen. Het leidt tot een hectische dans voor twee platbodems in de krappe havenkom. Vervolgens kruisend de Bollen over, richting Den Oever, totdat de ebstroom zo sterk wordt dat er geen voortgang meer is. Visser: “Ik had gehoopt dat Den Oever bezeild zou zijn. Jammer. Laten we dan nu maar de verplichte vier uren rust nemen. Dat is onze joker!”
Tijdens het ankeren zien wij de schepen die eerst voor Den Oever kozen één voor één voorbij zeilen, richting Texel. De ‘Lotus’, de ‘Boreas’, de ‘Overwinning’ voorop. Rond vier uur ’s middags zet de ‘Alida’ weer zeil. Ook op de Dageraad wordt men wakker, maar problemen met het grootzeil leiden tot grote achterstand.
Aan de wind over stuurboord is de voorhaveningang van Den Oever nét bezeild. Totdat in de laatste honderd meters de vloedstroom het schip iets teveel om de oost wegzet. Lukt het of niet? Het zwaard bonkt over de stenen. Te dicht bij de noordelijke havenpier. Overstag! Het gaat nét goed. Loper van en aan boord en weer verder. “Het is even zoeken naar de juiste koers”, zegt Visser. “We zeilen noord-noordoost, tussen twee bankjes door.”
Het is intussen donker geworden. Het weer is druilerig en kil. Rond zeven uur ’s avonds trekt het gasproductieplatform van Elf Petroland aan stuurboord voorbij. Pas tegen tien uur vanavond is het hoogwater. “We wagen het erop”, zegt de schipper. Dwars over de banken, koers havenhoofden van Vlieland.
Spannend
Dan uit het niets een windschifting – van zuid naar west en sterk aantrekkend. De havenmond ligt plotseling in de wind. De schippers moeten opkruisen. Bijna tegelijk met de ‘Overwinning’, de ‘Hollandia’, de ‘Boreas’, de ‘Lotus’ en de ‘Voorwaarts’ bezeilt de ‘Alida’ de haven. Visser: “We zitten in de kopgroep. Alleen, de kopgroep is een beetje groot. Het wordt nu spannend hoor.”
Ook hier een rondedans voor tjalken en klippers. De ‘Alida’ verslaat de Lotus in de havenkom van Vlieland. Omhoog weer de zeilen, richting Stortemelk en Schuitengat. Het wordt een stuk warmer. De maan verschijnt vanachter de jagende wolken. Aan een heldere horizon lokken de lichten van vuurtorens.
Met ruime wind hobbelen de schepen over de zeedeining in het Stortemelk. In het Schuitengat is de ‘Alida’ veel sneller. Visser steekt grote stukken af en zeilt gemakkelijk boven de ‘Boreas’ en de ‘Lotus’ langs. Hoezo vaargeul? Het is bijna tien uur in de avond als stuurvrouw Jana Schatto bevallig als een hinde terug aan boord springt. Dat lukt nog net, want de schipper heeft al losgegooid. “Het is wel een wedstrijd, hé!” moppert hij.
Op het voordek
De ‘Alida’ lijkt vierde te liggen, achter de ‘Overwinning’, de ‘Voorwaarts’ en de ‘Hollandia’. “Je weet nooit helemaal zeker hoe je ligt, want pas na controle van de logboeken bepaalt de wedstrijdleiding de volgorde.”
Het is nog maar kort na hoogwater. In één streep naar de Meep, over het zand heen. “Allemaal op het voordek, dat scheelt weer!”
De ‘Boreas’ kiest voor een koers achterlangs Griend. De ‘Alida’, permanent over de platen zeilend – “Dat scheelt tegenstroom. Of het kan? We gaan het zien.” – draait samen met de ‘Voorwaarts’ de Blauwe Slenk in. De ‘Hollandia’ verliest de aansluiting, de ‘Overwinning’ bouwt zijn voorsprong uit. Het gaat ineens tergend langzaam, vanwege de sterk ingezette ebstroom.
Voor ons ligt Harlingen, in een zee van licht, aan het eind van een lang lint van knipperende rode en groene bakens. De snackbar en het bruine cafeetje wachten ons op. Plat voor de lap, nek aan nek met de ‘Voorwaarts’. Natuurlijk kiest de ‘Alida’ ervoor om de Pollendam aan de noordelijke, ‘verkeerde’ kant te passeren. Dan trekt het dicht, de glorieuze volle maan verdwijnt achter wolken en het begint te regenen. We varen in de havenmond van Harlingen – het zit erop. De ‘Boreas’, die heeft gekozen voor de koers noordelijk van Griend, heeft er uiteindelijk geen voordeel van. De ‘Alida’ finisht op een prima vijfde plaats.
IJMUIDEN – Een goed georganiseerd huishouden van Jan Steen, zo kan je het leven aan boord van schoolschip ‘Regina Maris’ omschrijven. De redactie spreekt met de scholieren van ‘School at Sea’, tijdens de laatste dagen van hun zes maanden durende verblijf aan boord. Niet de kapitein of de leraren bepaalden de manier van leven aan boord. De leerlingen organiseerden het zelf. Zij werden één grote familie en wilden nooit meer van boord. Hun wens, als zij op het strand van de Noordzee hun 34 wensballonnen laten opstijgen: ‘Onze vriendschap mag nooit verloren gaan’.
Tussen 2002 en 2006 had ik vier jaar de eer om voor GroenLinks zitting te hebben in de Gemeenteraad van Harlingen. In februari 2003 begon ik met een weblog op het internet. Ik was één van de eerste gemeenteraadsleden die zoiets deed. Lees hier de voorgaande aflevering 21.
Zondag 9 november
Het voorstel voor de Havendagen is binnen onze fractie nog een discussiepunt. Joop is er erg voor, zelf weet ik het nog niet helemaal. Als zeeman, altijd betrokken bij havenzaken, heb ik er beslist wel sympathie voor. Als promotiemiddel tot bevordering van de goede naam van Harlingen (economisch, toeristisch) ook zeker wel. De relatie met visserijdagen blijft een vraagstuk. Ook ben ik bang dat het een blauwe blazersfeestje wordt voor de heren met de leasebakken. Is dat nodig? En de investering: een ton is niet niks. Inderdaad, de relatie met de toeristenbelasting is gauw gelegd. Andere potjes, maar geld is geld. Sommige fracties wilden een begroting zien. Ik denk dat dat terecht is.
Subsidie voor de “Holland’: een prachtig schip. Zeker een subsidie waard, dat vind ik althans. Alweer: 30 ruggen is heel veel. Wat kost het huren van een dagje Holland normaal gesproken eigenlijk? Jammer, dat Harlinger schippers niet aan zo’n subsidieaanvraag hebben gedacht. Maar dat zijn dan ook allemaal ondernemers en geen ideële stichtingen.
Dit is allemaal mijn eigen mening. We vergaderen met de fractie, morgenavond. Daarna pas hebben we een mening als fractie!
Motie over betonning?
Maandag 10 november
We overwegen het indienen van een motie m.b.t. het weghalen van de betonning in de Waddenzee.
Het laten vervallen van de vaarwegen doet mij als varensman aan alsof alle fietspaden en secundaire wegen in onze gemeente zouden worden afgesloten, zodat alle verkeer, langzaam en snel, zich via de N31 moet verplaatsen.
Voordat we daadwerkelijk moord en brand roepen, kunnen we beter nog even wachten op het antwoord van het ministerie op de kamervragen van naar ik meen de VVD-fractie. Maar als daadwerkelijk tot deze maatregel zou worden besloten, lijkt mij een protest van onze gemeente op zijn plaats.
Door de fracties van HB, PvdA, VVD, D66 is ons al steun toegezegd.
Wat betreft het subsidiëren van de sleepboot “Holland”: ik ben de hele middag bezig geweest om iemand van die stichting te vinden. Maar dat valt nog niet mee. De kapitein heet Vlieger. Als een klant dat schip wil boeken moet hij wel een doorzetter zijn.