Archivaris van kust- en binnenvaart

Tot mijn spijt las ik vandaag op Facebook over het overlijden van Harry de Groot. Een bijzonder mens, die het als zijn opdracht zag een periode van enorme veranderingen in de kust- en binnenvaart te documenteren. In 2019 had ik hem opgezocht voor een artikel in ‘Schuttevaer’. Ik kende hem vóór die tijd nog niet en trof in zijn woning in Vries een vlotte, ontzettend goed geïnformeerde spreker.

Zoals ik later zou merken wist hij precies hoe hij het hebben wilde: ‘zo en niet anders’. Nadat hij mijn artikel ter beoordeling had doorgenomen vond hij dat ik het zo niet mocht publiceren. ‘Zoals jij het schreef klopt het niet helemaal. Dat zat net even anders’.
Hij wilde het artikel wel voor mij herschrijven, met mijn naam erboven, maar dat vond ik niet zo’n goed idee. Een journalist heeft ook zijn zelfrespect.

Natuurlijk ben ik niet tegen zijn wens ingegaan. Mijn verhaal heb ik op de plank laten liggen en dat heb ik nooit erg gevonden. Ik vond het allang mooi dat ik kennis had mogen maken met een prettig mens, met interessante verhalen. Wel heb ik hierdoor nu in mijn archief wat achtergrondinformatie waarmee ik Harry de Groot postuum kan eren. Natuurlijk heb ik alles weggelaten wat in Harry’s ogen controversieel zou hebben kunnen zijn. Ik hoop dat ik niemand voor het hoofd stoot als ik een deel van mijn notities hier met de buitenwereld deel.

Zijn grote liefde en interesse gingen uit naar de scheepvaart en alles eromheen. Al voeren zijn ouders zelf niet, hij had naar eigen zeggen de jeugd van een schipperskind. ‘Met de spits van familie de Rijn op, prachtige reizen.’ Daar werd de kiem gelegd voor zijn latere, omvangrijke oeuvre met maritieme boeken. Na de Mulo werkte hij bij het sluiskantoor te Delfzijl. De hele dag voeren er schepen langs. Hij verzamelde heel veel oude ansichtkaarten over de scheepvaart en begon zelf met fotograferen.

Zijn oom en tante voeren met een zogenaamde Franse Motor, een scheepstype uit de Verenigde Staten en Canada, dat in het kader van de Marshallhulp na de oorlog massaal in Europa werd gebouwd. Hij zocht uit hoe het nu precies zat met dit scheeptype. Aangemoedigd door Frits Loomeijer, die in ‘Schuttevaer’ de rubriek ‘Van de waterkant gezien’ verzorgde, beschreef hij in vier afleveringen het verhaal van de Franse Motor .

Hij had de smaak te pakken. Uitgeverij ‘De Alk’ publiceerde zijn eerste boek: ‘Schepen van de Binnenvaart’ (1982). Wat later, op een besneeuwde decemberdag, reed hij met zijn lelijke eend naar Jan Biezenaar, die jarenlang in ‘Schuttevaer’ een fotorubriek had verzorgd. Drieduizend negatieven met binnenvaartfoto’s kreeg hij mee naar huis. Maandenlang zat hij in de doka en dat leverde materiaal op voor drie boeken. Het ‘grote boek’ werd ‘Volaan vooruit’ en daarna kwamen er nog vijftien. Om er een paar te noemen: ‘Te berg, te dal’, ‘Hout en zout’, ‘Alles in de Wind’. Alleen al de titels…

Intussen werd de computer steeds belangrijker. Mensen deelden herinneringen en kennis via internetfora. Zo werd Harry de Groot moderator van het Binnenvaartforum. Niet veel later kwam Facebook en dat betekende eigenlijk alweer het einde van deze fora. Daar had Harry de Groot een beetje moeite mee. ‘De sociale media bezitten een geweldig verbindend vermogen’, vertelde hij me, ‘maar het werd allemaal zo vluchtig, zo versnipperd.’ Toch begon hij een Facebook-pagina: ‘Steilsteven, de Groninger spits van weleer’.
‘Ik laat het gebeuren, dacht ik, en er kwam ineens weer zoveel moois boven water. Mensen die elkaar zeventig jaar niet hadden gezien vonden elkaar daar.’

Harry de Groot zag zichzelf als archivaris. Nog elke dag stuurden mensen hem fotomateriaal, dat hij meteen digitaliseerde, want het moest bewaard blijven. ‘Het is werk dat nooit verveelt. Elke keer ontdek je weer nieuwe dingen. Ontzettend jammer, dat het niet meer lonend vastgelegd kan worden in boeken. Er is geen markt meer voor. Toch zeg ik: ’wie schrijft die blijft’.

(Foto: Gijs van Hesteren)