Calimero tegen de rest van de wereld

Dit artikel is in november 2015 gepubliceerd in de Harlinger Courant.

Rinze Post tegen avondvoorzitter Jan Huisman: “We gaan ervan uit dat de Gebiedscommissie het claimbedrag van 247.000 euro naar ons overmaakt.”

De stichting legde een voorschotclaim van 254.000 euro neer bij de Bestuurscommissie Franekeradeel-Harlingen. Deze commissie bereidt in opdracht van de provincie Fryslân een herinrichtingplan voor. Rinze Post, voorzitter van Winamer Belang: “Men heeft een budget van 47,7 miljoen euro. Daar hebben wij particulieren niet veel aan. Het geld vloeit hoofdzakelijk terug naar gemeenten, provincie en het Wetterskip, voor sluizen en gemalen, waarmee men het grondwater op peil houdt voor de landbouw. Deze overheden en semi-overheden recyclen hun eigen bijdrage aan het fonds.
Iedereen wijst de verantwoordelijkheid af en burgers worden van het kastje naar de muur gestuurd. ‘Wij gaan er niet over,’ zeggen achtereenvolgens minister Kamp van Economische Zaken, de provincie, Staatstoezicht op de Mijnen, de Technische Commissie Bodembeweging (TCBB). We hebben er nu genoeg van. Ons doel is schadeherstel op alle plaatsen waar de bodem met meer dan tien centimeter is gedaald en compensatie van de waardedaling van onze woningen.”

Informatieavond

Peter Kolk: “Het roer moet echt om. Zo kan het niet langer.”

Tijdens een informatieavond in dorpshuis De Bijekoer op 19 november toonde Post met cijfers aan, hoe in de periode 1978 tot 1997 sprake was geweest van een gemiddelde jaarlijkse bodemdaling van ongeveer 0,5 tot 3,7 millimeter. Deze metingen in Noord-Friesland werden gedaan in het kader van de gaswinning, die toen al aan de orde was. “De meetgegevens komen uit onderzoek van het KNMI. Ineens, tussen 1997 en 2005, bedroeg de daling 14 tot 26,6 millimeter per jaar. De scheuren en verzakkingen in mijn huis zijn daarvan getuige, maar ook anderen zitten er mee.”

“Nederland loopt ver achter bij de buurlanden,” vervolgde Post. “Daar is het allang gebruikelijk, dat de bewijslast wordt omgekeerd. Niet de burger moet aantonen dat schade is veroorzaakt door het mijnbouwbedrijf, maar het is aan het bedrijf om te bewijzen dat het níet zo is. Wel zo eerlijk. Overheden en bedrijven hebben ruime beurzen; tegen een overmacht aan juristen en budget kan een burger nooit op.”

Twee mensen uit Groningen waren bereid gevonden om hun ervaringen bij de gaswinning in de provincie Groningen te delen.
“Jullie hebben het recht aan jullie kant. Alleen door de moed niet te verliezen, de krachten te bundelen, door samen te werken maak je een kans.”
De voortdurend in kracht toenemende aardbevingen in die regio leidden tot steeds meer schade. Zij legden uit hoe zij te werk waren gegaan bij hun protesten en claims en waar zij tijdens dat proces successen hadden geboekt.

Ook de Vereniging Milieudefensie bood ondersteuning. Een goed geïnformeerde Peter Kolk: “Overal waar wij komen horen we hetzelfde. De huidige situatie is onaanvaardbaar, maar de Mijnbouwwet zit vervelend in elkaar. Den Haag is halverwege een herziening van de wet. Dit is het moment om je te laten horen. Het ministerie en de NAM zullen proberen de omkering van de bewijslast te beperken tot de gaswinning in Groningen. En ze willen voorkomen dat wijzigingen ingaan met terugwerkende kracht.”

Kip met gouden eieren

Tom Willem den Hoed: “Burgerlijke ongehoorzaamheid en actie.”

Waarom verzet de overheid zich zo tegen de burgers? Is het niet de taak van de overheid om de belangen van de burgers te beschermen, niet die van de grote bedrijven? “Dat is niet zo vreemd,” legde adviseur Tom Willem den Hoed uit. “Met name de gaswinning is voor het Rijk en de provincies een kip met gouden eieren. Het gaat om miljarden euro’s! Zeker, men bedenkt adviescommissies, onderzoeken en compensatiefondsen. Maar vergeet niet: wie betaalt, bepaalt. Het is voor ons een groot vraagteken hoe onafhankelijk dat allemaal is.”

Kolk: “We hebben te maken met enorme tegenkrachten. De gasbaten zijn te belangrijk. Inderdaad, de kurk waar de rijksbegroting op drijft. De opbrengsten van de zoutwinning zijn wat minder groot, maar de mijnbouwwet geldt voor alle vormen van mijnbouw. Dus ook wat betreft de zoutwinning voelt men niet veel voor omkering van de bewijslast. Wat we nu wel merken is dat boringen worden stilgezet zolang de wet niet is aangepast. Heel recent nog op Terschelling.”

Rinze Post was vorige week vooral op zoek naar het draagvlak. Velen in het dorp hadden zich na teleurstellingen in voorgaande jaren laten ontmoedigen. Waarom zou je niet berichten over de kwaliteiten van het dorp en de regio, in plaats over van alles wat er misgaat?
“Het draagvlak is inderdaad beetje bij beetje afgebrokkeld,” gaf Post toe. “Toch zien we kansen, nu de Mijnbouwwet in revisie is en we nieuw feitenmateriaal boven water hebben gehaald. Alleen als er echt geen draagvlak komt stoppen we misschien, maar de strijd voor herstel van de kerk zullen we in ieder geval nooit opgeven. In 65 jaar stond het gebouw letterlijk als een huis. Ineens, in het onderzoeksrapport van 2004 is er sprake van schade.”

Wim Wildeboer, raadslid in Harlingen voor Wad’n partij was tijdens de avond het enige aanwezige gemeenteraadslid. Hij vond dat de Wijnaldumers het niet moesten opgeven.
“Je kunt het hoofd wel in de schoot leggen, maar dat verandert de werkelijkheid niet. Die zal zich onafwendbaar manifesteren, struisvogelpolitiek of niet.”

Verdeel en heers

Rinze Post: “Vertegenwoordigers van overheid en bedrijfsleven verwacht ik vanavond niet. Den Haag heeft hen vast en zeker ingefluisterd dat het beter was van niet.” Hij kreeg gelijk, slechts één gemeenteraadslid, Wim Wildeboer van Wad’n partij, had de moeite genomen naar Wijnaldum af te reizen. In principe is een raadslid een vertegenwoordiger van de burgers, niet van de overheid.

Post, enkele dagen na de informatieavond: “Het is precies waar de overheid op uit is. Verdeel en heers. We hebben intussen een aantal reacties binnen, maar de meeste mensen zijn voorzichtig. Bang voor de overheid, denk ik. De komende weken is het afwachten hoe de Bestuurscommissie Franekeradeel-Harlingen reageert op onze claim. Begin 2016 beslissen we hoe we verdergaan.”

Mogelijk gaat de stichting over tot ongebruikelijker vormen van verzet. Tom den Hoed sprak tijdens de informatieavond al over ‘burgerlijke ongehoorzaamheid’.
“Misschien weigeren we onze OZB te betalen en plaatsen we die op een derdenrekening. Of we gaan actievoeren. Niet direct met spandoeken en dergelijke, maar met juridische middelen!”

Over de aanwezigheid van Wildeboer stelde Post: “We hebben de politici niet persoonlijk uitgenodigd. Het was een mooie test: hoe houden bestuurders zich bezig met de regio ná de verkiezingen? Het gaat er niet om wat je zégt, maar wat je dóet.”

De website waarover de stichting sprak zal nog even op zich laten wachten. “We gaan het binnenkort regelen, maar voorlopig doen we het met een nieuwsbrief. Binnen twee weken komt de eerste.”